Dokąd zmierza polski sport?

Raport “Dokąd zmierza polski sport” poświęcony został misji, wizji i wartościom w związkach sportowych, organizacjach ligowych i klubach sportowych. Jego celem było sprawdzenie, jaka część instytucji działających w polskim sporcie potrafi zdefiniować, dlaczego funkcjonuje, dokąd zmierza i jakimi wartościami się kieruje.

Pierwotny plan badania zakładał skupienie się w większym stopniu na analizie jakościowej, jednak szybko został zweryfikowany. Zdecydowana większość przebadanych instytucji nie publikuje poszukiwanych informacji, z czego można wnioskować, że nie posiada zdefiniowanych misji, wizji i wartości. Sprawdzonych zostało 15 związków i organizacji ligowych, a także 62 kluby reprezentujące piłkarską Ekstraklasę, Tauron Basket Ligę, siatkarskie PlusLigę i OrlenLigę, a także żużlową Enea Speedway Ekstraligę.

Wśród przebadanych instytucji najbardziej świadomą okazał się Jastrzębski Węgiel, który na swojej stronie internetowej publikuje wizję, misję
i wartości. Zawarte są one w stworzonym w 2009 roku kodeksie etycznym.
– Kodeks etyczny KS Jastrzębski Węgiel obejmuje wszystkich pracowników Jastrzębskiego Węgla, władze klubu, trenerów i zawodników – czytamy. Klub stara się podkreślić, że nie jest to sztuczny twór, a dokument mający realny wpływ na wszystkie osoby w jego społeczności.

Omawiane dokumenty nie są fikcją w przypadku Jastrzębskiego Węgla. – To klub sportowy od początku swojego istnienia silnie związany z miastem Jastrzębie Zdrój i jego mieszkańcami. Pracuje nad tym, by być największą wartością miasta i sportową wizytówką jego mieszkańców. We wszystkich swoich działaniach podkreśla swój górniczy charakter, pamiętając z jakiego regionu się wywodzi i dla kogo istnieje – dowiadujemy się z misji klubu. W niej również zawarte zostały zadania społeczne, w których wielką rolę odgrywają dzieci i młodzież.

Jak to się przekłada na rzeczywistość? W składzie pierwszej drużyny znajduje się dwóch wychowanków, a do tego kilku zawodników posiada silne więzi z regionem. Klub prowadzi własną Akademię Talentów i dysponuje silnymi grupami juniorskimi. Jasne zdefiniowanie swojej roli oddziałuje na stabilność finansową, gdyż wśród sponsorów znajduje się wiele firm osadzonych w regionie. Prowadzi to oczywiście do wzrostu sportowego popieranego regularnie wynikami na arenie krajowej i międzynarodowej. Dodatkowym elementem jest fakt, że dzięki klarownemu sprecyzowaniu celów, klub doskonale zna swoje potrzeby. W konsekwencji z powodzeniem pozyskuje dodatkowe środki na rozwój.

Jastrzębski Węgiel zdecydowanie wyróżnił się na tle 62 przebadanych klubów, opracowując nie tylko swoje sensowne wyobrażenie, ale również poprzez wcielanie go w życie. Największym rozczarowaniem były największe kluby piłkarskiej Ekstraklasy, w przypadku których nie udało się dotrzeć do pożądanych dokumentów. Część z nich boryka się z różnego rodzaju problemami, za czym na pewno stoi brak pomysłu i strategicznego planu na rozwój. Trwoniony jest tym samym potężny potencjał kibicowski, infrastrukturalny i marketingowy.

Misja, wizja czy wartości to jedne z kilku elementów, które mogą się okazać pomocne w rozwoju każdego projektu. Dla przeciwwagi przygotowanego raportu o dosyć pesymistycznych wnioskach znajduje się wiele przykładów z polskiego sektora sportowego, dokumentujących, że wyobrażenie działalności organizacji poparte planem jest pierwszym krokiem  do sukcesu. Wystarczy spojrzeć na Stadion Narodowy  w Warszawie, działalność społeczną Marcina Gortata czy blog Anny Lewandowskiej. Wszystkie projekty łączy wspólny mianownik w postaci zdefiniowania celu
i drogi do niego.

ZOBACZ RAPORT: Raport – Dokąd zmierza polski sport

fot. Stadion Narodowy w Warszawie

WNBA na fali wznoszącej

W poprzedni weekend w nocy z piątku na sobotę dobiegł końca 18. sezon w historii ligi WNBA. Utrzymana została w nim tendencja wzrostowa rozgrywek na wielu płaszczyznach, co stanowi wielki sukces w obliczu stawianych przed nimi wyzwań.

WNBA była od samego początku swojego istnienia powiązana z ligą NBA, co stanowiło z jednej strony wielki atut, ponieważ otrzymywała solidne wsparcie wizerunkowe i czerpała ze zgromadzonej wiedzy w zakresie zarządzania wielkimi projektami. Relacja ta dostarczyła jednak przynajmniej kilka minusów, co uwypukliło się w ostatnich latach. Slogan „We Got Next”, który firmował WNBA w 1997 roku, jest poniekąd wciąż obecny, gdyż kobiece rozgrywki stanowią pewnego rodzaju platformę eksperymentalną dla nowych projektów (dedykowanych w przyszłości NBA). Za przykład może posłużyć umożliwienie lokowania reklam na strojach meczowych.

Analiza SWOT dla WNBA

W przygotowanej analizie SWOT dla ligi WNBA można dostrzec problemy z kilku różnych grup. Niemal na każdym kroku przejawiają się powiązania pomiędzy WNBA a NBA, które w zależności od kontekstu wywołują określony stan. Rozgrywki NBA trwają od października do połowy czerwca, czyli są zdecydowanie dłuższe. Do tego większość drużyn rozgrywa około 100 meczów w sezonie (spotkania pre-season, regularna część rozgrywek i playoffs), co może powodować „nasycenie” dyscypliną. Dochodzą również niezwykle popularne rozgrywki uczelniane, których decydująca faza odbywa się na przełomie marca i kwietnia. NBA nakręca jednak projekt ligi żeńskiej. Jedną z inicjatyw jest konkurs drużyn podczas NBA All-Star Weekend, na którą składają się zawodnik drużyny NBA, zawodniczka drużyny WNBA i „emerytowany” zawodnik. Społeczność NBA docenia działania swojej „młodszej siostry”, o czym może świadczyć choćby niedawne zatrudnienie w sztabie szkoleniowym San Antonio Spurs doświadczonej koszykarki Becky Hammon.

Rozgrywki WNBA toczą się głównie w miesiącach letnich, co również trudno uznać za atut. Ich terminarz musi być dodatkowo modyfikowany, gdy odbywają się cykliczne imprezy jak mistrzostwa świata. Sprawia to, że zawodniczki muszą szukać sobie klubów na okres od października do maja, bowiem tak długa przerwa w rywalizacji odbiłaby się z pewnością na ich poziomie sportowym. Jako że w USA nie ma innych profesjonalnych lig koszykarskich, zatrudnienia szukają poza krajem. Trafiają głównie do klubów europejskich i sporadycznie azjatyckich, gdzie zazwyczaj odgrywają kluczowe role i budzą spore zainteresowanie. Tworzy to zatem unikalną drogę do globalizowania ligi. Model ten sprawdza się, ponieważ europejscy kibice śledzą następnie poczynania WNBA, mając magnes w postaci dobrze znanych sobie koszykarek. Cykl występów w Europie i WNBA bywa jednak bardzo eksploatujący, stąd rodzą się zagrożenia w aspektach dyspozycji i motywacji. Zawodniczki mogą być nieco zmęczone, a do tego nieco mniej sumiennie przykładać się do swoich obowiązków. Najsilniejsze europejskie kluby stanowią olbrzymią konkurencję, płacąc wysokie wynagrodzenia (zdarza się, że zawodniczka zarabia w Europie więcej niż wynosi całe salary cap drużyny WNBA).

Główne cele stawiane przez WNBA

WNBA jest ligą dedykowaną w dużej mierze do kobiet, a co ważne powierzone zostały im kluczowe role w zarządzaniu rozgrywkami. Dzięki temu jest ona bardziej autentyczna, obiera zazwyczaj właściwe kierunki do rozwoju i aktywności społecznej. Sprawia również wrażenie świadomej swojego wizerunku, dzięki czemu modyfikuje swoje cele i priorytetowe działania adekwatnie do potrzeb. Z perspektywy relacji wewnątrz ligowych dowodami są dynamiczny wzrost salary cap, powrót do 12-osobowych kadr zespołów (przez pewien czas praktykowano zaledwie 11-osobowe kadry), natomiast z perspektywy zewnętrznej za przykład może posłużyć zabezpieczenie (i zarazem umocnienie) swojej pozycji w mediach poprzez odnowienie umowy z telewizją ESPN, która będzie obowiązywać do 2022 roku. Innym benefitem z tego tytułu jest uzgodnienie większej ilości czasu antenowego w prime time i transmisje z wybranych wydarzeń „około koszykarskich” (np. Draft) w głównym kanale.

Liga wyznaczyła sobie kilka priorytetowych działań, a część jest niejako kontynuacją dotychczas realizowanej polityki. Dla Prezydent WNBA Laurel J. Richie punktem wyjściowym są przyjazne stosunki ze Związkiem Zawodowym Koszykarek, bowiem udaje się unikać zapalnych sytuacji. Zdecydowanie łatwiej przychodzi osiąganie kompromisu niż w przypadku NBA, gdzie niemal przy każdym odnowieniu umowy CBA (ogólnych warunków, na jakich funkcjonuje liga) pojawia się w mniejszym lub większym stopniu widmo lockoutu. Ułatwia to fakt, że WNBA uniezależnia się finansowo. Przyczynia się do tego nie tylko wzrost wartości medialnej, ale również obrana strategia poszukiwania sponsorów. Czynione są starania, by do współpracy zachęcić firmy, które nie były zaangażowane w istotnym stopniu lub w ogóle w wspieranie NBA. Poprzez to mogą one przypisać projektowi WNBA wyższy priorytet, a w zamian otrzymać dodatkowe benefity. Takim przykładem jest firma telekomunikacyjna Boost Mobile, która posiada koneksje z NBA za sprawą aplikacji NBA Game-Time, jednak w przypadku WNBA posiada status głównego sponsora, zyskując w zamian m.in. powierzchnię reklamową na strojach wszystkich drużyn czy logo Weekendu Gwiazd.

Dla stabilności budżetu przełomowy był rok 2013, kiedy zostały podpisane bądź odnowione umowy sponsorskie ze wspomnianym wcześniej Boost Mobile, State Farm Insurance, Jamba Juice i Procter&Gamble. Partnerstwo pomiędzy ostatnią z firm a WNBA ma szczególny wymiar. P&G zyskało dostęp do rynku, na którym nie brakuje przedstawicieli grupy docelowej jego wiodących marek jak Secret, Tampax, Cover Girl czy My Black is Beautiful, wokół której zbudowana została społeczność. Pozytywne sygnały o przyzwoitej kondycji finansowej docierają również bezpośrednio z samych klubów. Chociaż nie ma jeszcze ostatecznych podsumowań sezonu 2014, szacuje się, że ponad połowa z ligowców osiągnie dodatni bilans.

Główne inicjatywy społeczne WNBA

WNBA kładzie mocny nacisk na aspekty społeczne. Prowadzi kilka różnych akcji. Część z nich odpowiada aktywności NBA, ale niektóre są zupełnie unikalne. Wśród nich znajdują się WNBA Inspiring Women, WNBA Breast Health Awareness i najbardziej kontrowersyjna WNBA Pride, która skierowana jest do homoseksualnej społeczności ligi. Inicjatywa ta natrafiła na rzeszę przeciwników, ale WNBA chce autentycznie wyrazić wsparcie dla tej grupy, wiedząc, że jest częścią ligi. Niedawno doszło do głośnych oświadczyn pomiędzy dwiema zawodniczkami, co również odbiło się sporym echem. Głównym celem akcji jest promowanie poszanowania odmiennych poglądów. Obrazuje to też pewne trudności w budowaniu pozycji, z jakimi zmaga się liga. Mimo tego zamierza się trzymać planu, akceptując w założeniach, że wzrost ligi będzie mógł następować wolniej, ale będzie mu towarzyszyło przywiązanie do deklarowanych wartości.

Rozgrywki 2014 można uznać za sukces, bowiem WNBA mimo wspomnianych niepopularnych posunięć i naturalnych trudności związanych z zarządzaniem stosunkowo młodą ligą na tak konkurencyjnym rynku jak USA, utrzymała się na fali wznoszącej. Oglądalność Finałów w telewizji ESPN nie zbliżyła się wprawdzie do rekordu z 1998 roku, kiedy osiągnęła 1,4 mln, niemniej wszystkie trzy finałowe potyczki cieszyły się wyższą oglądalnością niż w poprzednim sezonie. Mecz numer dwa Finałów obejrzały w ESPN 763 tys. (0,5 US-rating). Dosyć wyraźnie wzrosła również średnia oglądalność meczów w playoffs z 200 tys. do 262 tys. Sport Media Watch ustalił również, że wpływ na dobrą oglądalność Finałów miała obecność w nich Brittney Griner i Eleny Delle Donne, czyli dwóch młodych gwiazd, co oznacza, że liga radzi sobie z wyraźnie zachodzącą zmianą pokoleniową.

Podtrzymany został jednocześnie trend wzrastającej widowni na trybunach. Średnia w regularnej części sezonu wyniosła 8 306 osób, co dało o 775 osób więcej na każdy mecz. Wśród drużyn najchętniej oglądane było Phoenix Mercury, które ostatecznie triumfowało w całych rozgrywkach. Średnia ilość widzów na jego spotkaniach wyniosła 9 557. Niewątpliwie wpływ miały na to między innymi wspomniana wcześniej Griner i jedna z najbardziej rozpoznawalnych twarzy ligi Diana Taurasi, do której trafiła nagroda MVP. W gronie występowała również reprezentantka Polski, Ewelina Kobryn, która ostatni mecz finałowy rozpoczęła w wyjściowym ustawieniu.

---

WNBA (The Women’s National Basketball Association) jest zawodową koszykarską ligą kobiet w Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej. Powołano ją w 1996 roku, a w czerwcu 1997 roku odbyła się inauguracja rozgrywek. Mecze rozgrywane są corocznie w okresie od maja do września. Liga zorganizowana jest na wzór NBA. Zmagania toczą się w dwóch konferencjach – Wschodniej i Zachodniej. W każdej z nich jest po sześć zespołów, poprzez co nie dalszego podziału na dywizje. W ramach regularnej części sezonu każda drużyna rozgrywa 34 spotkania, a po cztery najlepsze w swoich konferencjach otrzymują awans do playoffs. W 1. rundzie i 2. rundzie playoffs (półfinały i finał konferencji) zwycięzcą zostaje drużyna, która jako pierwsza wygra dwa spotkania. Ligowe Finały toczą się do trzech zwycięstw.

Medialny sukces campów Gortata

Marcin Gortat pochwalił się wynikami zwrotu mediowego w odniesieniu do przeprowadzonych przez niego tegorocznych campów. Według szacunków Pentagon Research wartość ekspozycji w telewizji przekroczyła ponad cztery miliony złotych, co jest fantastycznym wynikiem dla tego typu przedsięwzięcia.

Łączna wartość mediowa edycji Gortat Camp 2014 wyniosła 4 720 536 zł. Najwięcej ekspozycji zostało zanotowanych w dziedzinie “Outdoor/BTL”. Ich liczba wyniosła 705 156. Największym sukcesem jest bezwzględnie wartość ekspozycji w telewizji, których odnotowanych zostało 1 491.

 
Wartość ekspozycji w poszczególnych rodzajach mediów według Pentagon Research

Jedyny polski koszykarz występujący na parkietach NBA jest jedną z najbardziej charakterystycznych osobowości wśród sportowców. Kolejnym potwierdzeniem jego klasy i profesjonalizmu są odnotowane wyniki zwrotu mediowego. Uznanie budzi ich struktura, a w niej wartość przypadająca na telewizję. Oczywiście generuje ona największy zwrot, niemniej otrzymanie czasu antenowego jest zadaniem niezwykle wymagającym.

Co przyczynia się do powodzenia całego projektu w mediach? Gortat wyróżnia się na tle pozostałych polskich sportowców. Gdy podejmuje wraz ze swoim sztabem ludzi jakieś działanie, dba o jego „głębię”. Owszem, jest znakomitym koszykarzem i stanowi inspirację dla adeptów tej dyscypliny, ale stara się, by campy niosły za sobą uniwersalne wartości. Pomaga to w zwróceniu uwagi przez media na przeprowadzane akcje, ponieważ dostarczana jest pewna refleksja.

Gortat wpisuje się swoją postawą w wizję NBA, dla której istotne jest, by świat sportu przenikał się z istotnymi sprawami społecznymi. Jest również uczciwy względem swoich partnerów biznesowych, oferując im wyrazistą formę współpracy. Elementy te przekładają się zarówno na sposób postrzegania jego osoby jak i jego projektów,  dzięki czemu spotykają się one z wielkim zainteresowaniem mediów.

Sportowcy-instytucje poszukiwani

Jednym z wyzwań dla polskiego sportu jest zwiększenie udziału poszczególnych zawodników w budowaniu całościowego wizerunku klubu, ligi i w dalszej konsekwencji całej dyscypliny. Jest co najmniej kilka obszarów, w których pozostaje wiele do zrobienia. Wyróżniłbym przede wszystkim komunikację i oddziaływanie na lokalne społeczności.

 

Są to dwa niezwykle istotne elementy, które w znaczącym stopniu mogą wpływać na odbiór danego sportowca. Nie brakuje przykładów dokumentujących płynące z tego tytułu korzyści. Rozciągają się one nie tylko na adresatów tych aktywności, ale w dużej mierze na samego zawodnika. Rośnie jego wizerunkowa wartość, co ułatwia pozyskanie indywidualnych sponsorów i otwiera nowe możliwości w karierze sportowej. Dotyczy to w pierwszej linii dyscyplin, w których panuje olbrzymia konkurencja, a na rynku znajduje się szereg zawodników o zbliżonych umiejętnościach i podobnym potencjale. Wówczas wpływ na decyzję o zatrudnieniu mają dodatkowe czynniki.

 

Nie wydaje mi się, żeby były to odkrywcze stwierdzenia. Nie potrafię jednak odpowiedzieć na pytanie, dlaczego kluby i sponsorzy nie przykładają do tego dużej wagi? Kluby powinny zachęcać i inspirować swoich pracowników do podejmowania własnych inicjatyw, bowiem bezpośrednio będą czerpały z tego korzyści. Powinny również wspierać takie działania poprzez organizację tematycznych szkoleń, by pomóc w osiągnięciu zamierzonych celów. Swoją rolę odgrywają również sponsorzy. To oni rozdają karty, dlatego mają pełne prawo oczekiwać zaangażowania od swojego partnera.

 

W minioną środę odbył się siatkarski camp Marcina Możdżonka, mimo iż uczestniczy w zgrupowaniu siatkarskiej reprezentacji Polski. Warto podkreślić, że jest to kontynuacja inicjatywy zapoczątkowanej przez niego przed kilkoma laty. Wzorem do naśladowania jest Marcin Gortat, którego kolejne edycje campów cieszą się nieustająco potężnym zainteresowaniem. Są jednak dziesiątki zawodników, nie podejmujących żadnego wysiłku, by wykorzystywać swoją rozpoznawalność do oddziaływania na wybrane społeczności.

 

Istnieje wiele dyscyplin, w których intensywność meczów i treningów pozwoliłaby na podejmowanie systematycznych działań – np. przez cały sezon. Największym wyzwaniem zdaje się wyzwolenie chęci przez samych zawodników (i innych osób działających w organizacjach sportowych), by nie ograniczać się do swoich podstawowych obowiązków. Nie wiąże się to z wysokimi kosztami, co więcej, w wielu przypadkach pozbawione jest jakichkolwiek nakładów finansowych, a jedynymi inwestycjami są poświęcenie czasu na zrozumienie sensu takich działań i na ich realizację. Założę się, że bilans będzie dodatni!